05 februari
Lezing mevrouw mr. M. C. J. van den Brekel tijdens de NIS bijeenkomst op 5 februari 2009 te Gouda onder gastheerschap van ITEB Schadeservices BV getiteld
Ambtenaren en Letselschade
Mevrouw Van den Brekel werkzaam bij de huisadvocaat van de Rijksoverheid te weten Pels Rijcken & Droogleever Fortuijn (sectie arbeids – en ambtenaren recht) gaf een boeiende uiteenzetting van de (rechts)positie van de ambtenaar binnen het kader van het aansprakelijkheidsrecht.
Daarbij werd een casus als leidraad gehanteerd.
Ter inleiding:
Er zijn verschillende “typen” ambtenaren, vanwege de uiteenlopende functies bij een aantal verschillende werkgevers. Met daarbij een diversiteit aan risicogroepen, variërend van financieel controller op een Ministerie tot boordschutter op een pantservoertuig, en van een postkamermedewerker in een gemeentehuis tot een cardioloog in een ziekenhuis. Dit brengt vele verschillende typen functies en de daarbij behorende arbeidsvoorwaarden met zich mee. Ongeveer 12% van de beroepsbevolking is werkzaam in de collectieve sector ( ± 1 mln. personen)
De collectieve sector bestaat uit de rijksoverheid, provincies, gemeenten, de waterschappen, politie en leger, maar ook school – en ziekenhuispersoneel alsmede medewerkers bij uitvoeringsinstanties ( UWV, CWI, Kadaster, CBS etc.).
De arbeidsvoorwaarden zijn verschillend en dus divers, er zijn verschillen in beloning van vergelijkbare functies bij de diverse instanties, welke zijn ingebed in wetgeving.
Allereerst is in de Grondwet geregeld dat de rechtspositie en arbeidsvoorwaarden bij Wet dienen te worden geregeld, hetgeen zijn uitvoering kent in de Ambtenaren wet.
De rechtspositie is verder specifiek geregeld in bij voorbeeld het ARAR ( Rijksoverheid) , CAP ( provincie) CAR/UWO ( Gemeenten), BARP ( Politie) en AMAR ( militairen).
De casus
Deze werd besproken aan de hand van drie functies te weten , gemeente ambtenaar, politie ambtenaar en militair.
Daarbij werd ook gekeken naar het fenomeen ongeval, dienstongeval en beroepsincident.
Voorbeeld van de gemeente ambtenaar, een GGD motorrijder.
De casus is als volgt. Het slachtoffer krijgt een eenzijdig ongeval als gevolg van een gat in het wegdek, de aansprakelijkheid van de wegbeheerder is gegeven.
Eerst wordt gekeken naar de aanspraken uit hoofde van de rechtspositie. Bij volledige arbeidsongeschiktheid wordt de eerste 18 maanden het loon volledig doorbetaald, daarna wordt 70% van het loon uitgekeerd, en treedt het WIA/ WGA traject in werking. Evenzo de re-integratie activiteiten. De gemeente is gedurende 10 jaar eigen risico drager. Nadat de aanspraken uit hoofde van de rechtspositie zijn vastgesteld, wordt de omvang van de “restschade” bepaald welke kan worden verhaald op de aansprakelijke derde. ( dat kan ook de eigen werkgever zijn).
De gemeente kan de rechtspositionele schade ( loon doorbetaling en re-integratiekosten) verhalen op grond van de VOA. De WGA uitkering wordt verhaald opgrond van de WIA bepalingen ter zake.
De doorbetaling bezoldiging bij ziekte is als volgt: Het 1e half jaar 100%, het 2e half jaar 90% het daaropvolgende tweede ziekte jaar 75% en vervolgens 70%.
Indien het gaat om een dienstongeval dan is er sprake van een loondoorbetaling van 100%. Er is sprake van een dienstongeval wanneer het ongeval in overwegende mate verband houdt met de werkzaamheden, of een opdracht daartoe, er mag geen sprake zijn van verwijtbare schuld en/ of nalatigheid aan de zijde van de ambtenaar.
Er kan ontslag bij ziekte volgen waarbij bij gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid de volgende voorwaarden van toepassing zijn. Er is sprake van 36 maanden onafgebroken ziekte, er is na een zorgvuldig verricht herplaatsingonderzoek geen mogelijkheid tot herplaatsing. Op de gemeente rust de re-integratieverplichting
De uitkering na ontslag bestaat uit de loongerelateerde WGA uitkering ( WIA) een loonaanvulling op grond van de WGA ( 70% van het verschil oude loon t.o.v 100% van de restverdiencapaciteit) een uitkering arbeidsongeschiktheidspensioen ( ABP). Verder worden de ziektekosten door de werkgever, via een verzekering vergoed). De vier grote gemeenten, kennen een eigen rechtspositieregeling waarnaar specifiek moet worden gekeken.)
De zelfde casus maar nu is het slachtoffer een politie agent.
De doorbetaling van de bezoldiging is dan, 1e half jaar 100% , 2e half jaar 90%, het 3e half jaar 80% en daarna 70%
Bij een dienstongeval is de doorbetaling van de bezoldiging 100%
Na ontslag bij ziekte volgt er een loonaanvulling gedurende ten hoogste 78 weken, de 1e 26 weken 100% van de bezoldiging, de 2e 26 weken 90% en de 3e 26 weken 80 %
Verder kan de politie ambtenaar aanspraak maken op vergoeding van een tegemoetkoming in noodzakelijk gemaakte kosten verband houdende met de ziekte, indien hierin niet ingevolge een andere regeling wordt voorzien en deze kosten redelijkerwijze niet te zijnen laste kunnen blijven ( art 53 BARP)
Een”smartengelduitkering” van maximaal € 136.100, – netto is rechtspositioneel geregeld door middel van in feite een ongevallenverzekering. Of – en in hoeverre verrekening mag plaatsvinden met de immateriële schade uit onrechtmatige daad, is nog niet duidelijk. Daar is nog geen rechtspraak over. Bij overlijden kan door de nabestaanden aanspraak worden gemaakt op een uitkering van € 68.100, –
De gevolgen voor een Militair in de geschetste casus
Bij de militair kan er sprake zijn van relatief geringe arbeidsongeschiktheid, hetgeen dan toch een volledige Dienst ongeschiktheid kan opleveren. Een militair moet ook bij zware (piek) belasting altijd volledig inzetbaar zijn om zijn opgedragen taken te goed kunnen vervullen.
Bij een arbeidsongeval wordt de wedde het eerste jaar 100% doorbetaald en het tweede jaar is er een doorbetaling van 70%
Bij een dienstongeval of beroepsziekte wordt de bezoldiging voor 100% doorbetaald.
En als er sprake is van een dienstongeval of beroepsziekte onder oorlogsomstandigheden wordt de wedde 100% doorbetaald en krijgt de militair daarnaast een militair invaliditeitspensioen.
Bij ontslag volgt de WGA uitkering op basis van 70% en wordt er een, indien aan de orde, bovenwettelijk invaliditeitspensioen toegekend tot 70%. Wanneer de volledige restcapaciteit wordt benut is er een toeslag van 10% en als er sprake is van een dienstongeval wordt er nog eens 10% extra uitgekeerd. Bij een arbeidsgeschiktheid van minder dan 35% wordt de betrokkene in dienst gehouden en gere-integreerd naar een burgerfunctie.
Wanneer een dienstongeval onder buitengewone omstandigheden plaatsvindt kan het invaliditeitspensioen worden verhoogd tot maximaal 100% plus de mogelijkheid dat er extra een bijzondere verhoging wordt toegekend van maximaal 40%. Deze extra toeslagen worden wel verrekend met de WIA aanspraken en overige toeslagen.
Er wordt een staffel gehanteerd lopende van 5% tot 40 % welke levenslang wordt geïndexeerd. Het ABP is de uitvoerende instantie. Deze de aanspraak op deze extra invaliditeitsuitkering wordt vastgesteld aan de hand van een militair geneeskundig onderzoek en een regulier medisch onderzoek.
Beroepsincident
Er kan sprake zijn van risicovolle situaties waarbij zich een calamiteit kan voltrekken, dreigende situaties tijdens politietaken, de wegwerker, de diplomaat in oorlogsgebied, of de gevangenisbewaarder bij agressief gedrag van gedetineerden. Wanneer het causaal verband vaststaat, volgt er een volledige schadevergoeding ( art. 69 lid 2 ARAR)
Samenvatting casusposities
Van belang is het te benadrukken dat de rechtspositieregelingen vallen onder het bestuursrecht en de daaraan gekoppelde beperkte termijnen van beroep op de genomen beslissingen.
De schade wordt getoetst aan de hand van de toegepaste normering van de Centrale Raad van Beroep op grond van 7.658 BW
Er moet dus sprake zijn van causaal verband, de zaak moet worden getoetst aan de zorgplicht van de overheidswerkgever, er mag géén sprake zijn van opzet of bewuste roekeloosheid aan de zijde van de ambtenaar, en het ongeval moet hebben plaats gevonden in de uitoefening van de werkzaamheden.
Bij de schaderegeling van de persoonlijk geleden schade gaan eerst de rechtspositie regels voor. De restschade kan volgens het BW worden gevorderd, bijvoorbeeld, de carrièreschade die ontstaat wanneer de ambtenaar volledig arbeidsongeschikt raakt.
Het traject ziet er in eenvoudige vorm als volgt uit.
- Welke rechtspositie is van toepassing
- Is het een dienstongeval of beroepsincident
- Vaststellen aanspraken uit hoofde van de van toepassing zijnde rechtspositie regeling
- Vaststellen restschade op basis van het “gewone” aansprakelijkheidsrecht.
Regres
Het loon kan worden verhaald op grond van de VOA
De wia uitkeringen en re-integratiekosten zijn verhaalbaar op grond van de WIA regresbepalingen
De bovenwettelijke uitkeringen vallen onder het VOA verhaalsrecht
Uiteraard rekening houdend met het civiel plafond.( 6. 107A BW en 3A VOA)
Na de boeiende presentatie door mevrouw Van den Brekel, volgde er nog een interessant vragenuurtje, waarbij de diverse zaken nader werden uitgediept.
De ongeveer 75 aanwezige NIS leden kunnen terugkijken op een zeer geslaagde en leerzame avond.
Taco Zuidema